In veel teams leeft nog steeds het idee dat we van negen tot vijf op volle kracht moeten presteren. Maar laten we eerlijk zijn: geen mens functioneert de hele dag op hetzelfde energieniveau. Iedereen kent piekmomenten én natuurlijke dipjes, en dat is niet iets wat we met discipline of koffie kunnen wegduwen. Toch blijven we dit vaak negeren, wat leidt tot schijnproductiviteit: het gevoel heel druk bezig te zijn, terwijl de daadwerkelijke impact beperkt blijft. Denk aan eindeloze to-do lijstjes, constant schakelen tussen taken, of vergaderingen die vooral tijd kosten. Voor duurzame productiviteit – én een gezonde teamdynamiek – is het daarom essentieel dat we anders leren kijken naar werk: niet als iets dat draait om uren, maar als iets dat gestuurd wordt door energie. Wie met zijn energie leert werken, merkt vaak dat er méér ruimte ontstaat voor creativiteit, diepgang en samenwerking.
Teamenergie als uitgangspunt
De basis voor effectieve samenwerking begint bij het erkennen van verschillen in ritme en energie binnen een team. Waar de één ’s ochtends meteen scherp is, komt de ander pas echt op gang in de middag. Sommige teamleden krijgen energie van veel interactie, anderen laden op van een paar uur geconcentreerd alleen werken. Door die verschillen niet alleen te accepteren, maar actief als uitgangspunt te nemen, kun je als team veel krachtiger samenwerken. Dit vraagt om bewustwording bij het individu – weten wanneer je in je flow zit en wanneer je gas terug moet nemen – maar ook om sociale veiligheid in het team. Pas als het normaal is om te zeggen “ik ben nu even niet op mijn scherpst” of “ik heb een focusblok nodig”, ontstaat er ruimte voor wederzijds begrip. Teams die dit goed doen, combineren persoonlijke autonomie met gezamenlijke afstemming – en dat levert niet alleen betere prestaties op, maar ook meer werkplezier.
Leiderschap dat energie faciliteert
Een teamleider heeft hierin een sleutelrol: niet door te controleren op aanwezigheid of output per uur, maar door een cultuur te creëren waarin energiebeheer de norm is. Wat als we leiderschap herdefiniëren als het faciliteren van teamenergie? Dat betekent: zorgen voor duidelijke prioriteiten, ruimte bieden voor herstelmomenten – zoals korte pauzes, adempauzes in de weekplanning of zelfs stilteblokken – én het actief tegengaan van energielekken. Denk aan vergaderingen zonder doel, eindeloze CC-mails of de verwachting dat iedereen overal op moet reageren. Een energiebewuste leider stelt regelmatig de vraag: “Wat kost ons onnodig veel energie, en wat geeft het ons juist?” Zo ontstaat een omgeving waarin mensen zich gezien voelen in hun mens-zijn, niet alleen als ‘werkkracht’.
Slimmer samenwerken, niet harder
Wees kritisch op de structuren en routines binnen je team. Zijn de overlegmomenten afgestemd op de momenten waarop mensen scherp zijn? Wordt er voldoende ruimte geboden voor diep werk – periodes waarin je ongestoord en gefocust aan complexe taken werkt? En nog belangrijker: is er ruimte om dit bespreekbaar te maken? Slimmer samenwerken begint bij bewust organiseren: plan vergaderingen in de ochtend als de meeste mensen alert zijn, bundel communicatiemomenten om onderbrekingen te beperken, en creëer werkafspraken die focus beschermen. Laat teamleden bovendien zelf aangeven wanneer ze het meest productief zijn, en geef hen de autonomie om hun dag hierop in te richten. Hierdoor ontstaat een werksysteem dat niet draait op discipline of controle, maar op vertrouwen en logica.
Van multitasken naar teamflow
In veel organisaties wordt multitasken nog steeds gezien als een vaardigheid. Toch wijst onderzoek uit dat het leidt tot inefficiëntie, verhoogde stress en verminderde kwaliteit. Elke keer dat je schakelt tussen taken, kost dat mentale energie en tijd. Door als team de overstap te maken naar singletasken – één taak per keer, met volledige aandacht – ontstaat er meer rust, focus en voldoening. Dit vraagt wel om gezamenlijke afspraken: bijvoorbeeld vaste momenten voor overleg, afbakening van notificaties, en het expliciet beschermen van geconcentreerde werktijd. In zo’n omgeving kunnen teamleden echt op elkaar afstemmen en ervaren ze wat het betekent om in een gezamenlijke flow te komen: productief zijn voelt dan niet als werken, maar als samenwerken in het ritme van de groep.
Vertrouwen bouwt energie
Misschien wel het belangrijkste ingrediënt voor energieke teams: vertrouwen. Wanneer teamleden het vertrouwen krijgen om zelf keuzes te maken over hun werkritme, voelen ze zich niet alleen verantwoordelijker, maar ook meer verbonden met hun werk. Autonomie betekent niet dat iedereen maar wat doet, maar dat mensen binnen duidelijke kaders zélf kunnen bepalen hoe ze hun doelen bereiken. Dit stimuleert eigenaarschap, creativiteit en werkplezier. Maar vertrouwen is tweerichtingsverkeer: het vraagt van leidinggevenden dat ze durven loslaten, en van teamleden dat ze transparant zijn over hun keuzes en behoeftes. In zo’n setting wordt energie geen individuele worsteling, maar een gedeelde verantwoordelijkheid.
Tot slot
Schijnproductiviteit is geen individueel falen, maar een signaal van een systeem dat energie onvoldoende serieus neemt. Door bewust te bouwen aan een cultuur waarin energie, vertrouwen en zelfmanagement centraal staan, ontstaat er ruimte voor echte prestaties. Geen drukke dagen vol ruis, maar doelgerichte samenwerking die energie geeft. Teams die dit durven omarmen, werken niet harder – maar wel met meer impact, focus en voldoening.
