Giffen in teams: hoe kleine prikjes grote energieverspillers worden

Herken je dit?

Een collega die bij het koffieapparaat een opmerking maakt: “Nou, dat rapport van jou was wel héél uitgebreid.”
Of tijdens een overleg: “Leuk idee, maar daar hebben we toch geen tijd voor?”

Het lijkt klein, luchtig, misschien zelfs grappig bedoeld. Maar ongemerkt blijft het hangen. Net als gif.

Binnen teams kunnen zulke prikjes — wij noemen ze giffen — de energie langzaam aantasten. Geen groot conflict, geen uitgesproken ruzie, maar wel een sluipend proces waardoor vertrouwen, creativiteit en samenwerking achteruitgaan.

Wat zijn giffen?

Giffen zijn kleine steken onder water, subtiele opmerkingen of signalen die een ander raken zonder dat het direct uitgesproken wordt.

• Vaak komen ze voort uit frustratie of onzekerheid.

• Ze zijn zelden expliciet bedoeld om te kwetsen, maar werken tóch door.

• Ze blijven hangen in de onderstroom en beïnvloeden relaties binnen het team.

Voorbeelden:

• Cynische opmerkingen (“Daar gaan we weer…”).

• Sarcastische humor die net te scherp is.

• Non-verbale signalen zoals zuchten, wegkijken of overdreven glimlachen.

Waarom zijn giffen zo schadelijk?

Gif in teams is verraderlijk omdat het:

• De energie laat wegvloeien. Teamleden worden voorzichtiger, houden zich in.

• Creativiteit smoort. Mensen delen minder ideeën omdat ze bang zijn voor een sneer.

• Vertrouwen ondermijnt. Samenwerking wordt oppervlakkig: “Als ik niks zeg, krijg ik ook geen prik.”

• Kosten verhoogt. Energieverlies vertaalt zich naar verzuim, verloop en lagere productiviteit.

Het gaat niet om de grote botsingen, maar om de kleine prikjes die structureel energie lekken.

Teamenergie-perspectief: zes energieën en giffen

Binnen het Teamenergie-model onderscheiden we zes energieën: passie, stress, comfort, berusting, ongemak en ruimte. Giffen kunnen elk van deze energieën beïnvloeden en ze laten kantelen naar iets dat meer kost dan oplevert:

• Passie → Stress
  Een enthousiaste bijdrage krijgt een cynisch gif, waardoor passie omslaat in spanning.

• Stress → Uitputting
  Als stress telkens met prikken wordt versterkt, ontstaat overbelasting en verlies van scherpte.

• Comfort → Berusting
  Kleine steken halen de prikkel weg om in beweging te komen, waardoor gemak verlamt.

• Berusting → Cynisme
  Wanneer teams in berusting zitten, werken giffen als olie op het vuur: mensen haken nog verder af.

• Ongemak → Stilte
  In plaats van leren van spanning, trekken mensen zich terug.

• Ruimte → Wantrouwen
  Wat open voelde, vult zich met voorzichtigheid.

Zo wordt duidelijk dat giffen overal inwerken: ze verplaatsen teams ongemerkt naar energieën die méér kosten dan opleveren.

Interventiemodel: blussen, onderhoud, opstoken en sprokkelen

Het interventiemodel van Teamenergie laat zien wat je kunt doen als giffen de dynamiek beïnvloeden:

• Blussen: als giffen uitmonden in openlijke conflicten, moet je snel ingrijpen en escalatie voorkomen.

• Onderhoud plegen: door regelmatig check-ins en waarderende gesprekken te doen, voorkom je dat gif zich ophoopt.

• Opstoken: benoem spanning en geef ruimte aan ongemak, zodat het leerzaam wordt in plaats van destructief.

• Hout sprokkelen: creëer veilige momenten waar nieuwe energie kan ontstaan, los van cynisme en sarcasme.

Praktijkvoorbeeld: van gif naar groei

Een scale-up-team met 15 medewerkers stond bekend om de humor en snelle grappen. Maar onder de oppervlakte zat frustratie over te veel werk en onduidelijke prioriteiten.

Tijdens een teamsessie kwamen de “grapjes” naar boven: collega’s voelden zich geraakt door cynische opmerkingen en begonnen ideeën voor zichzelf te houden.

Door dit bespreekbaar te maken — en het patroon van giffen te benoemen als energielek — ontstond ruimte. Het team sprak nieuwe afspraken af: humor mag, maar niet ten koste van elkaar. Binnen enkele weken merkte de leidinggevende dat er weer meer ideeën en eigenaarschap op tafel kwamen.

Wat kun je als teamleider of HR doen?

1. Maak giffen bespreekbaar

• Vraag in een overleg: “Welke kleine dingen houden ons onbewust tegen?”

• Geef ruimte voor voorbeelden zonder meteen te oordelen.

2. Benoem het effect, niet de intentie

• Ga niet in discussie of iemand “het zo bedoelde”.

• Focus op hoe het binnenkomt en wat het doet met de energie.

3. Bouw psychologische veiligheid

• Zorg dat iedereen fouten mag maken en ideeën mag delen.

• Creëer ruimte voor ongemak, zodat prikjes niet ondergronds blijven.

4. Gebruik check-ins en check-outs

• Vraag aan het begin: “Hoe zit je erbij vandaag?”

• Vraag aan het eind: “Wat neem je mee?”

5. Investeer in onderhoud

• Energie in teams is net als een tuin: regelmatig snoeien, water geven en soms nieuwe voeding toevoegen.

Conclusie: kleine prikjes, grote impact

Giffen lijken klein, maar kunnen teams langzaam vergiftigen. Ze ondermijnen energie, vertrouwen en prestaties. Door ze zichtbaar te maken en er bewust mee om te gaan, verander je de dynamiek.

Teamontwikkeling gaat niet alleen over grote verandertrajecten, maar juist over deze kleine signalen die energie weglekken.

Reflectievraag voor jouw team:
Welke “gifjes” sluipen er bij jullie in de samenwerking — en hoe kun je die vandaag nog bespreekbaar maken?